- Početna
- Priručnik bolesti
- Hronična opstruktivna bolest pluća
Hronična opstruktivna bolest pluća
Šta je hronična opstruktivna bolest pluća?
Hronična opstruktivna bolest pluća (HOBP) je ozbiljna, progresivna bolest pluća do koje dolazi zbog sužavanja disajnih puteva i otežanog disanja. Najčešći uzročnici pojave hronične opstruktivne bolesti pluća su hronični bronhitis (povećanje bronhijalnih žlijezda zbog čega dolazi do stvaranja sekreta u njihovoj unutrašnjosti) te emfizemi (povećanje plućnih alveola zbog čega dolazi do njihovog propadanja). I jedno i drugo stanje može prerasti u hroničnu opstruktivnu bolest pluća čije je liječenje vrlo zahtjevno.
Najčešći simptomi hronične opstruktivne bolesti pluća
Simptomi hronične opstruktivne bolesti pluća se javljaju tek kada su pluća oštećena, a bolest uznapredovala do umjereno teškog stepena.
Najčešće uključuju:
- Kratak dah, posebno za vrijeme fizičke aktivnosti
- Otežano disanje, stezanje u prsima
- Dugotrajan kašalj sa sekretom koji može biti različitih boja (žuti, bijeli, zelenkast ili providan)
- Česte respiratorne infekcije
- Neobjašnjiv gubitak kilograma
- Umor, nedostatak energije
- Oticanje zglobova
Specifičnost hronične opstruktivne bolesti pluća jeste da je to bolest koja polagano, ali sigurno utiče na zdravlje svih organa, povećava rizike od brojnih teških bolesti i narušava kvalitet života pacijenta u brojnim aspektima. Govoreći o narušavanju kvalitete života jako je važno spomenuti epizode pogoršavanja HOBP-a kada je jedini način pružanja pomoći pacijentu hitna hospitalizacija. Takve epizode nazivaju se egzacerbacija, odnosno stanje naglog pogoršanja, kada se pacijent suočava sa mnogo težim simptomima, jačim kašljem sa sekretom koji u nekim slučajevima sadrži gnoj, tegobama pri disanju koje mogu prerasti u paničnu borbu za dah. Liječenje ovog stanja je vrlo zahtjevno i može potrajati sedam do deset dana.
Šta uzrokuje hroničnu opstruktivnu bolest pluća?
Pušenje cigareta je najčešći uzrok HOBP. Oko 90 posto slučajeva pojave hronične opstruktivne bolesti pluća povezano je sa konzumiranjem cigareta. Razvoju hronične opstruktivne bolesti pluća mogu doprinijeti i zagađenje zraka, udisanje toksičnih hemikalija, prašine i slično. Kod otprilike jedan posto pacijenata hronična opstruktivna bolest pluća se dijagnosticira uslijed genetskog faktora.
Uspostavljanje dijagnoze i liječenje
Hronična opstruktivna bolest pluća se obično ne dijagnosticira dok simptomi ne postanu očigledni, jer napreduje sporo. Žargonski se još naziva i bolešću starenja jer se najčešće dešava ljudima iznad četrdeset godina, iako su prvi simptomi počeli mnogo, mnogo ranije. No, s obzirom da su pušači prilično navikli na kašljanje, kratak dah i slične simptome i sve to pripisuju svojoj nezdravoj navici, mnogi od njih ne reaguju na pojavu simptoma bolesti koja polako napreduje i korak po korak, ugrožava rad njihovih pluća. HOBP se može dijagnosticirati fizičkim pregledom, preslušavanjem pluća stetoskopom, pomoću testova plućne funkcije, rendgenskog snimka pluća i analizom krvi.
Liječenje započinje prestankom konzumacije duhanskih proizvoda (ukoliko ih pacijent koristi) te izbjegavanje udisanja toksičnih hemikalija. Od težine simptoma, ostalih bolesti i opšteg zdravstvenog stanja pacijenta zavisi i vrsta lijekova koju će pacijent koristiti za liječenje hronične opstruktivne bolesti pluća.
Neki od najčešće korištenih lijekova za HOBP su:
- Bronhodilatatori: funkcija ovih lijekova je opuštanje mišiće disajnih puteva, što olakšava disanje. Bronhodilatatori se obično daju inhalacijom, a postoje dva tipa: kratkodjelujući i dugodjelujući. Kratkodjelujući bronhodilatatori koriste se za brzo olakšanje simptoma, dok se dugodjelujući bronhodilatatori koriste za održavanje otvorenih disajnih puteva.
- Kortikosteroidi: obično se daju inhalacijom i koriste se za smanjenje upale u disajnim putevima. Kortikosteroidi se najčešće kombinuju s bronhodilatatorima.
- Kombinovani lijekovi: Kombinovani lijekovi uključuju bronhodilatatore i kortikosteroide u jednom inhalatoru. Koriste se za smanjenje upale i poboljšanje disanja.
- Fosfodiesterazni inhibitori: Ovi lijekovi se koriste za smanjenje upale u plućima i poboljšanje funkcije disajnih puteva. Ovi lijekovi se najčešće koriste kod pacijenata sa teškom hroničnom opstruktivnom bolesti pluća.
- Antibiotici: Antibiotici se mogu koristiti za liječenje akutnih pogoršanja hronične opstruktivne bolesti pluća koja je povezana sa infekcijama.
Može li se hronična opstruktivna bolest pluća spriječiti?
S obzirom da je uzročnik nastanka opstruktivne bolesti pluća najčešće duhanski dim, najbolji način sprečavanja nastanka ovog oboljenja je ne počinjati ili što prije prestati konzumirati duhanske proizvode. Pacijentima čija profesionalna karijera podrazumijeva udisanje prašine ili toksičnih hemikalija, preporučljive su zaštitne maske koje smanjuju prodor štetnih čestica u pluća. Zdrav život, kvalitetna ishrana, fizička aktivnost, vježbe disanja i boravak na svježem zraku mogu biti od velike koristi za sprečavanje nastanka plućnih bolesti, kao i za upravljanje simptomima hronične opstruktivne bolesti pluća.
Koje su prognoze za ovo oboljenje?
Pacijenti sa dijagnozom hronične opstruktivne bolesti pluća imaju povećan rizik od razvoja bolesti srca, osteoporoze, depresije, slabosti mišića, problema sa bubrezima, raka pluća i niza drugih zloćudnih bolesti. Iako je hronična opstruktivna bolest pluća progresivna bolest koja se vremenom pogoršava, može se liječiti, ali ne i sasvim izliječiti. Uz pravilno i redovno liječenje, većina pacijenata s ovim oboljenjem, može usporiti progresiju bolesti i simptome držati pod kontrolom te poboljšati kvalitet života i smanjiti rizik od drugih, teških oboljenja i stanja. U nekim slučajevima, HOBP može biti povezana sa drugim zdravstvenim problemima, poput srčanih bolesti, dijabetesa ili anksioznosti. I zato je jako važno da se pacijenti sa hroničnom opstruktivnom bolesti pluća posmatraju te da se na vrijeme liječe svi zdravstveni problem s kojima se suočavaju.
Važno je znati da…
- Hronična opstruktivna bolest pluća je jedan od najčešćih uzroka smrti u svijetu, a procjenjuje se da će do 2030. godine biti treći vodeći uzročnik smrti širom svijeta.
- HOBP može biti nasljedna bolest, što znači da postoji povećani rizik od razvoja bolesti kod ljudi čiji roditelji ili bliski srodnici imaju dijagnozu hronične opstruktivne bolesti pluća.
- HOBP se može pogoršati zbog izloženosti zagađenom vazduhu, hemikalijama ili iritansima. I zato je jako važno da osobe sa dijagnozom hronične opstruktivne bolesti pluća izbjegavaju takva okruženja.
- HOBP, ako se ne liječi, može imati ozbiljne posljedice po kvalitet života pacijenta, uključujući ograničenja u svakodnevnom životu, poteškoće u disanju, povećan rizik od infekcija pluća i umora.
- Astma, hronična upalna bolest disajnih puteva također može biti uzročnik hronične opstruktivne bolesti pluća. Astma i konzumacija duhanskih proizvoda u kombinaciji maksimalno povećavaju rizik od razvoja hronične opstruktivne bolesti pluća.